My photo
Um escritor, um poeta, um aventureiro,

Saturday 21 February 2009

FRETILIN: Krisi Lideransa

Atualmente kuandu ita koalia konaba Fretilin (partidu historiku povo Timor nian), automatikamente ita sei koalia konaba figura Mari Alkatiri hanesan Sekretariu Jeral no Francisco Lu Olo hanesan Presidenti. Mos, ita sei koalia konaba Fretilin Mudansa, lideradu hosi Vicente Mau bocy cs.

Maibe, Fretilin laos pretense Mari Alkatiri, Francisco Lu Olo no Vicente Mau bocy nian deit. Fretilin hanesan partidu historiku pertense ema barak nian. Ne'e duni, ohin loron kuandu hare'e ba problema nebe maka partidu historiku ida ne'e enfrenta, provoka interogasaun bo'ot ida iha ema Timor nia moris. Tamba sa maka partidu historiku ida ne'e hetan krisi maka'as? Tamba saida maka partidu historiku ida ne'e la hetan konfiansa hosi Presidenti da Republika Ramos Horta, hodi kaer ukun iha IV Governo Konstituisional?

Ohin loron, Fretilin laos hanesan Fretilin iha tempu luta ba ukun rasik-an. Tamba Fretilin nebe ohin loron existe laos ida deit ona maibe iha Fretilin lideradu hosi Mari Alkatiri, no ida seluk ema bolu Fretilin mudansa lideradu hosi Vicenti Mau Bocy. Hau rasik la hatene tamba saida maka Fretilin fahe tiha ona ba rua. Hau rasik la hatene Fretilin ida nebe los maka hanesan partidu historiku iha povo timor nia moris. Fretilin lideradu hosi MA-Lu Olo ou Fretilin mudansa lideradu hosi VMB-Lugu-Vitor da Costa?

Ema balun hateten katak Fretilin ida uluk iha tempu luta ba libertasaun nasional laos hanesan partidu maibe hanesan movimentu. Ne'e duni, iha momentu neba, ema lubun wain, organizasaun lubun wain maka kaer Fretilin (hanesan movimentu) nia bandeira hodi hakilar ukun rasik-an. Entaun, laos CNRM/CNRT maka hanesan "payung perjuangan" ema Timor nian? Okey, laos kestaun movimentu ou payung perjuangan maka hau atu hakerek. Iha biban ida ne'e hau buka koalia konaba kestaun lideransa iha Fretilin nia laran.

Normalmente, iha partidu ida nia laran, kuandu mosu ona krisi ida, automatikamente, membru, militanti no simpatizanti sira buka atu resolve krisi ida ne. Ita hotu, foin dau-daun ne (iha finais 2008), asisti kongresu Partidu Sosial Demokratiku nian. Mario Viegas Carrascalao, fundador PSD la kandidatu-an ba presidente PSD. Iha kongressu PSD nia laran, liu hosi eleisaun livre i sekretu, militanti no simpatizanti PSD hili lideransa foun maka Zacarias da Costa. Signifika saida? Signifika lideransa foun iha partidu ida nia laran sei lori ambienti foun, modelu foun, hanoin foun, tranformasaun foun, etc....etc....

Vicente Mau Bocy, dirijenti Fretilin Mudansa hakerek artigu ida iha Forum Haksesuk ho titulu: MARI ALKATIRI IHA 1974 SUSPEITO ELEMENTO APODETI INFILTRADO IHA FRETILIN. Iha artigu ida ne'e Mau Bocy koalia konaba kongressu extraordinaria hanesan dalan ida atu resolve problema iha Fretilin nia laran. Ideia ida furak iha ambienti demokratika nia laran. Kongressu Extraordinariu hanesan dalan ida kuandu partidu ida hetan krisi bo'ot hanesan oras ne'e dau-daun Fretilin hasoru.

Fretilin partidu historiku i antigu kontinua ho lideransa antigu. Mari Alkatiri fundador partidu Fretilin (desde 1975 to'o 2008. Tinan 33 ona) hanesan aset iha partidu nia laran. Ida ne'e la signifika katan Mari Alkatiri tenki hela iha Fretilin nia oin to'o mate. Ou, laiha tan ona ema seluk iha partidu Fretilin nia estrutura, nebe kompetenti hodi lidera Fretilin? Ou, Mari Alkatiri husik Fretilin signifika Fretilin mohu ona? Lae. Hau fiar katak sei iha ema seluk nebe bele hadia Fretilin nia naran. Ne'e duni, hau konsidera katak krisi nebe Fretilin enfrenta laos seluk maibe krisi lideransa. Mari Alkatiri tenki entrega poder ba lider seluk i lider foun. Kazu kontrariu, Fretilin nia futuru sei sai hanesan partidu historiku seluk-seluk. Por exemplo: UDT (iha Timor), PCP (iha Portugal) ou PKI (iha Indonesia). Ida ne'e hanesan reflesaun ida.

Celso Oliveira

2 comments:

  1. Hau subskreve kuase totalidade artigu iha leten. Kona ba MA/Luolo to oras ona atu entrega lideransa ba seluk, hau nia hanoin, depende ba militantes sira. Tanba nee maka hau mos konkorda atu iha Kongressu Extraordinariu Abrangente hodi entrega desizaum boot ida nee ba militantes-kongressistas sira. Desizaun i responsabilidade boot ida-ne labele kontinua depende ba Komite Sentral ke funsiona hanesan robot.

    ReplyDelete
  2. sim......buat ne'ebe ita bo'ot hakerek ne'e los...maibe oras ne'e iha Fretelin nia laran sei presija ema ne'ebe iha duni kapasidade no mentalidade diak atu lidera Partidu Historiku ne'e, liu-liu oinsa mak bele ukun rai ida ne'e ho mentalidade no espiritu nasionalismu Maubere.

    laos dehan katak laiha ema matenek hanesan sira...maibe atu hadia sistema lideransa ne'e presija tempo, no tengki liu husi prosesu.

    tuir hau nia hanoin, Mari...Ho Luo Olo..sira mos laos ka'an, (ambisaun) atu kaer nafatin kargu presidente ho sekretariu geral Fretelin. sira sei iha responsibilidade moral, e nune mos, lia menon husi maubere-bibere, herois Fretelin ne'ebe oras ne'e labele goja hamutuk ho ita kona-ba independensia ne'ebe ita hetan ohin loron.

    atu kritika sira nain rua sobre karater lideransa individual ne'e normal, tamba nudar ema ita iha frakeja barak. maibe laos hahalok individual ne'e mak ita dehan katak Fretelin nia dalan sai hanesan sira nia hahalok.

    Fretelin sei moris nafatin iha rai ida ne'e hodi luta ba prosesu Revolusaun ne'ebe liberta povu husi intimidasaun, korupsaun, neo-kolonialismu,neo-liberalisme, neo-imperialismu no buat oin2.

    Tamba Fretelin laos ema ida rua nian, Fretelin ema hotu nia, povu maubere nian.
    ita hein no fiar katak objektivu Fretelin sei realiza duni tuir povu Maubere nia hakarak,iha lideransa maun bo'ot nain rua ne'e nia ukun, ga iha lideransa generasaun foun nia liman.???
    husi : http://www.velika08.blogspot.com

    ReplyDelete