Abo Krokodilo

Iha loron ida, iha tinan rihun ba rihun liu bá, dok hosi tasi, dok hosi mota, dok hosi bê, dok hosi ema riku sira, dok hosi ema matenek sira, katuas ida hetan krokodilo bo’ot ida toba hela iha rai maran ida nia leten.
Krokodilo ne’e halai sai hosi fatin nebe ema kaer no sulan nia. Iha momentu neba, ema kaer krokodilo barak hodi fan ba rai seluk. Krokodilo ne’e lao buka fatin atu subar. Maibe, tamba kole demais, krokodilo desidi toba hela deit iha rai maran ida nia leten.

Katuas ne’e hakbesik-an ba krokodilo hodi husu.
“Krokodilo, saída maka hau bele halo hodi tulun ó”?
Maibe, krokodilo la hatan buat ida.
Katuas ne’e hasai ninia hena hodi taka ba krokodilo nia isin, hafoin katuas lao ba buka bê hodi fo ba Krokodilo.
Dala ida tan, katuas husu ba Krokodilo:
“Tamba sá maka ó sai hosi bê hodi toba hela iha rai maran ne’e nia leten”?
Krokodilu hatan:
“Hau buka fatin atu hela. Oras ne’e daudaun, ema sobu hotu hau nia hela fatin. Ema hakarak fan hau ba rai seluk.”

Katuas kaer metin Krokodilo nia isin lolon, tau iha nia kabas lori ba katuas nia uma. To’o iha uma, fou-foun, katuas tau Krokodilu nia ulun hateke ba Loro matan Sa’e. Maibe, to’o iha kalan, Krokodilo fila nia ulun ba Loro matan Monu. Iha fali loron, katuas filafali Krokodilo nia ulun ba Loro matan Sa’e. Maibe, dala ida tan, bainhira katuas hader hare ba Krokodilo nia ulun hateke hela ba Loro matan Monu. Katuas fila fali Krokodilo nia ulun hateke ba Loro matan Sa’e. To’o fali kalan, dok hosi katuas nia uma, katuas rona ema dahur no tebe-tebe. Katuas ne’e hateke ba liur hare hetan Krokodilo nia ulun hateke hela ba Loro matan Monu.
Katuas hateten ba nia-an rasik: “Hau labele muda tan Krokodilo nia isin”.

Krokodilo mate iha rai maran ida nia leten besik katuas nia uma. Krokodilo nia ulun hateke ba Loro matan Monu nebe bolu Loro Monu, no, nia ikun ba Loro matan Sa’e nebe bolu Loro sa'e. Liu tiha tinan lubun wain, moris rai kiik sanulu resin tolu, bolu: Lospalos, Baucau, Vikeke, Manatuto, Dili, Aileu, Ainaru, Same, Ermera, Likisa, Suai, Maliana no Oe-Kussi.
Katuas fuk mutin no hasarahun mutin naruk, tau fatin lulik oan ne’e naran TIMOR, Rai Krokodilo.

Nota: Ida ne’e historia popular ema Timor nian.
Imajem: Google image
Autor: Celso Oliveira