My photo
Um escritor, um poeta, um aventureiro,

Saturday 27 July 2013

Os Escritos Dum Poeta Timorense

Iha tempu badak hau sei publika livru foun konaba funu iha Timor Leste. Ida ne'e hanesan livru dahuluk ho lian portugues (maibe iha mos dokumentus balun ho lian Ingles) nebe hau publika iha Inglaterra. Hanesan klosan Timor nebe dedika-an iha funu ba libertasaun Timor nian, liu2 hanesan hakerek nain, hau senti pekadu mortal ida se hau la hakerek perkursu moris klosan Timor nian duranti funu iha Timor Leste atu nune jerasaun foun bele hatene historia real funu iha Timor Leste.

Maioria poesia ou prosa iha livru ne'e nia laran, sei sai testemunha moris ba jerasaun foun. Embora lian Portugues laos hau nia lian inan maibe duranti hau nia estadia iha Portugal no hau nia dedikasaun atu aprende lian portugues konsege lori resultadu iha hau nia obras literarias balun. Honestu deit, hau nia professor/a lian portugues fo'o apoio maka'as iha kada livru nebe hau publika. 

Iha perkursu hau nian hanesan hakerek nain nebe moris iha funu nia laran hau senti katak hau nia moris laos fasil. Laos fasil tamba desafius barak mak hasoru ona, problemas barak mak hetan ona. Maibe, hanesan hakerek nain Timor nian hau iha obrigasaun moral atu hakerek nafatin historia funu iha Timor. Embora laos fasil maibe valeu a pena.

Iha livru foun ne'e "Os Escritos Dum Poeta Timorense" ho prefasiu hosi hakerek nain Timoroan hela iha Portugal naran Luis Takas, hau relata fila fali historia lolos (realidade e sofrimentos) povo Timoroan duranti funu. Hau fo'o sai sentimentos profundos povo Timor nian. Konflitus umanus nebe povo Timor hetan duranti funu laos fasil. Por exemplo: Kuandu inan-aman hare'e sira nia oan ou kuandu oan sira lakon sira nia inan-aman, kuandu lain lakon fen ou fen lakon lain, kuandu funu nain ida mate ou labarik sira la iha liberdadi atu halo buat nebe mak sira hakarak, kuandu jovens ida moris isoladu, kuandu Igreja labele koalia konaba violasaun direitus humanus, kuandu hakerek nain ida labele hakerek livre, kuandu prisioneirus ida labele simu vizita hosi ninia familia rasik, kuandu feto ida violada, kuandu madre no padre sira tenki bosok, etc. Realidades no sofrimentos sira ne'e mak hau halibur hamutuk, hosi hau nia experiensia rasik no mos hosi dadalia ho belun funu nain sira, hodi ikus hau tau hamutuk iha livru ne'e nia laran.

Hau nia livru dahuluk Timor Leste: Lun Turu, publika iha Timor Leste, 2000.
Segundu darua Timor Leste: Chegou a Liberdade, publika iha Portugal, 2001.
Livru datolu Os Escritos Dum Poeta Timorense, publika iha Inglaterra, 2013.

Livru ida ne'e laos ultimo hosi hau nia obras literarias, maibe inisiu hosi perkursu literariu nebe hau sei halao nafatin. I, hau nia primeiru lansamentu sei komesa hosi komunidadi Timor iha Peterborough, fatin nebe hau hela ba, hafoin hau sei lao ba fatin seluk2 hodi halo lansamentu. 

Nota: 

Celso Oliveira,
Autor "Os Escritos Dum Poeta Timorense"

No comments:

Post a Comment