Manu lin uza sinelus tu’ur iha fiu ida nia leten. Fiu la shoke manu lin tamba manu lin uza sinelus. Poste sira nebe uza hodi dada fiu, mesak tuan deit. Iha sidadi nebe komplexa ho problemas oi-oin, fiu sira nebe fo ahi ba uma ida-idak, repartisaun ida-idak, kios, igreja, merkadu, komesa hatudu sinal presija halo renovasaun. Fiu mesak tuan, liga rungu-ranga, bele koloka problema ba ema nia moris.
Iha lokoraik ida, kuandu hau sai servisu, hau hare’e manu lin barak mak tu’ur iha fiu leten. Hau husu ba hau nia maluk nebe hasai kursu engenheiru iha area eletrisidadi. Nia hatan nune: “tamba manu lin uza sinelus”.
Resposta badak maibe aserta.
Ne’e duni, hau nanok hodi hamnasa iha laran deit.
To’o iha uma, hau hateten ba hau nia-an rasik nune: “so manu lin deit kuandu nia uza sinelus mak bele tu’ur iha fiu nia leten,. Klaru, manu lin hirak ne’e, hateke ba ema nebe lao iha fiu nia okos, manu lin sira ne’e sei hamnasa mesak-mesak”.
***
Problemas sira nebe mak ohin loron próprio membru governu atual (governu AMP) rekonhese hanesan falta kadeira iha eskola, falta merenda ba labarik sira, eletrisidadi mate-lakan, korupsaun no seluk-seluk tan, laos tamba governu atual deit nia sala. Maibe, tamba opozisaun rasik mak ladiak, la hatene halo kontrola lolos ba governu nia lalaok.
Tamba opozisaun la diak maka governo nia ema, maski sira hatene katak korupsaun buat ida krimi, violasaun direitus humanus buat ida krimi, iregularidadi buat ida krimi, maibe sira kontinua halo nafatin.
***
Timor Leste iha 2012 sei realiza eleisaun 2. Presidensial no lejislativa. Oras ne’e daudaun, ita akompanya iha media massa, partidu ida-idak komesa halo kampanye iha teritorio tomak. Buka hametin sira nia baze hodi halo promessa oi-oin.
LSM, Igreja Katolika no Sociedadi sivil halo kritika liu hosi seminariu, workshop, debate konaba tema oi-oin hodi kontra governu atual nia lalaok maibe haluha tiha partidu oposizaun ninia sala.
Bainhira ita akompanya ritmu politiku iha Timor Leste, bele hasai konkluzaun ida katak opozisaun nia papel maka
Oinsa papel ou funsaun hosi opozisaun pos-eleisaun 2012? Kestaun ida merese hetan atensaun hosi Timor oan hotu-hotu.
Se pos-eleisaun 2012, mak partidu sira nebe sai opozisaun kontinua buka hatu’un deit governu ida lejitimu iha tempu badak nia laran, entaun difisil atu hanorin demokrasia ba povo Timor.
Opozisaun nia papel maka ne’e: tenki kontrola manu lin nebe ita ema hatene katak fiu perigu ba nia moris, maibe kuandu manu lin sira ne’e uza sinelus diak, foun no forti, entaun sira sei tu’ur livre iha fiu tutun.
Celso Oliveira, gosta hakerek historia badak no dadolin ema Timor nian.
